انواع سردرد میگرنی؛ روش های درمانی و پیشگیری
سردرد های میگرنی
میگرن یک اختلال است که محور اصلی آن سردرد شدید است و عموماً با حالت تهوع و یا حساسیت به نور و صدا همراه است. یکی از شایع ترین شکایاتی است که متخصصان مغز و اعصاب در مراجعات روزمره با آن مواجه می شوند. میگرن می تواند هم بزرگسالان و هم کودکان را درگیر کند٬ در زنان شایع تر از مردان می باشد. اغلب خفیف شروع می شود و سپس بدتر می شود.
علت ایجاد سردرد های میگرنی
دانش کنونی نشان می‌دهد که یک اختلال عملکرد عصبی اولیه منجر به توالی تغییرات درون جمجمه‌ای و خارج جمجمه‌ای می‌شود که عامل میگرن است، که شامل چهار مرحله علائم می باشد.
پایه ژنتیکی
میگرن اختلال سندرمی مغز است که در بیشتر موارد ارثی است. افراد مستعد به میگرن دارای آستانه ژنتیکی هستند که بسته به تعادل بین تحریک و مهار در سطوح مختلف سیستم عصبی، آنها را مستعد حمله حاد میگرنی می‌کند. اهمیت وراثت در میگرن از دیرباز شناخته شده است.
علائم میگرن
میگرن اختلال حملات مکرر است. این حملات از طریق مجموعه ای از رویدادها که در طی چند ساعت تا چند روز رخ می دهند، آشکار می شوند. حمله معمولی میگرن در چهار مرحله پیشرفت می‌کند: پیش‌آگاهی (پیش دروم)، اورا (هاله)، سردرد و پس‌دروم.
پیش دروم میگرن : این پرودروم در 77 درصد از بیماران مبتلا به میگرن رخ می دهد و شامل علائم عاطفی یا تغذیه ای است که 24 تا 48 ساعت قبل از شروع سردرد ظاهر می شود. علائمی که اغلب گزارش شده اند شامل افزایش خمیازه، سرخوشی، افسردگی، تحریک پذیری، میل به غذا، یبوست و سفتی گردن است.
اورامیگرنی : حدود 25 درصد از افراد مبتلا به میگرن، یک یا چند علامت عصبی کانونی را در فاز دوم، که اورامیگرنی نامیده می‌شود، تجربه می‌کنند. بر اساس داده های قدیمی٬ اورامیگرنی معمولاً مقدم بر سردرد است. با این حال، داده های جدید نشان می دهد که اکثر بیماران مبتلا به میگرن سردرد را در مرحله اورا تجربه می کنند. اوراهای میگرنی معمولی با رشد تدریجی، مدت زمان بیش از یک ساعت، ترکیبی از ویژگی های مثبت و منفی و برگشت پذیری کامل مشخص می شوند. علائم مثبت نشان دهنده ترشح فعال از نورون های سیستم عصبی مرکزی است. علائم مثبت معمولی می تواند بصری (مانند خطوط روشن، اشکال، اشیاء)، شنوایی (مانند وزوز گوش، صداها، موسیقی)، حسی جسمی (مانند سوزش، درد) یا حرکتی (به عنوان مثال، تکان دادن یا حرکات ریتمیک تکراری) باشد. علائم منفی نشان دهنده فقدان یا از دست دادن عملکرد است، مانند از دست دادن بینایی، شنوایی، احساس یا توانایی حرکت بخشی از بدن. اوراها اغلب بصری هستند اما می توانند اختلالات حسی، کلامی یا حرکتی نیز باشند. اورامیگرن معمولاً به تدریج در طی بیش از پنج دقیقه ایجاد می شود.
سردرد میگرنی : سردرد میگرنی اغلب یکطرفه است و ضربانی است. با افزایش شدت حمله در طول یک تا چند ساعت، بیماران اغلب حالت تهوع و گاهی استفراغ را تجربه می کنند. بسیاری از افراد فتوفوبیا (نورهراسی) یا فونوفوبیا (صداهراسی) را در طول حملات گزارش می‌کنند، که باعث می‌شود چنین بیماران مبتلا به میگرن با دراز کشیدن در اتاقی تاریک و ساکت به دنبال تسکین باشند. دیگر ویژگی‌های مانند اسموفوبیا (بو هراسی) و آلوداینیا پوستی (افزایش حساسیت به لمس) ممکن است در طول حملات رخ دهد. در بزرگسالان، سردرد درمان نشده می تواند از چهار ساعت و تا چند روز طول بکشد. بسیاری از حملات در خواب برطرف می شوند.
پس دروم میگرن : هنگامی که ضربان خود به خودی سردرد برطرف شد، بیمار ممکن است فاز پست درومال را تجربه کند که طی آن حرکت ناگهانی سر به طور موقت باعث درد در محل سردرد قبلی می شود. در طول پس از دروم، بیماران اغلب احساس تخلیه یا خستگی می کنند، اگرچه برخی احساس شادی خفیف یا سرخوشی را گزارش می دهند.
میزان شیوع میگرن
میگرن اختلالی شایع است که 12 تا 15 درصد از جمعیت عمومی را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری در زنان بیشتر از مردان است، به طوری که حملات در 17 درصد از زنان و 6 درصد از مردان هر سال رخ می دهد. میگرن بدون اورا شایع ترین نوع است که تقریباً 75 درصد موارد را تشکیل می دهد. میگرن در سنین 30 تا 39 سال شایع‌تر است، دوره‌ای که شیوع آن در مردان و زنان به ترتیب به 7 و 24 درصد می‌رسد. میگرن، اگرچه کشنده نیست، اما یکی از علل اصلی ناتوانی است و پس از کمردرد در سراسر جهان در رتبه دوم از نظر سال‌های زندگی با ناتوانی قرار دارد.
تشخیص میگرن
تشخیص میگرن یک کار بالینی است و بر اساس شرح حال، معاینه فیزیکی و رعایت معیارهای تشخیصی ذکر شده در زیر است. هیچ آزمایش تشخیصی خاصی برای میگرن وجود ندارد. در حالی که ویژگی‌های میگرن و سردرد تنشی همپوشانی دارند، ویژگی‌های بالینی که به نظر می‌رسد بیشتر پیش‌بینی‌کننده میگرن هستند عبارتند از تهوع، فتوفوبیا، صدا هراسی، و تشدید در اثر فعالیت بدنی. محرک های غذایی نیز در میگرن شایع تر از سردرد تنشی است.
معیارهای تشخیصی برای میگرن
طبقه بندی بین المللی مختلفی برای سردردهای میگرنی وجود دارد که عبارتند از ؛
- یک طرفه بودن
- ضربان دار
- تشدید یا مانع از فعالیت بدنی معمول (مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها)
- در بعضی موارد داشتن تهوع یا استفراغ
عوامل تشدید کننده میگرن
طبق مطالعات انجام شده استرس، قاعدگی، محرک های بینایی، تغییرات آب و هوایی، نیترات ها، گرسنگی و شراب عوامل محرک احتمالی میگرن هستند، در حالی که اختلالات خواب محرک های احتمالی میگرن هستند. سیگار کشیدن، بوها، شکلات و تیرامین به عنوان محرک های میگرن یا سردرد عمومی ثابت نشده بودند.
دسته بندی میگرن
چندین زیرگروه به خوبی مشخص شده از میگرن وجود دارد، از جمله میگرن با اوراساقه مغز، میگرن همی پلژیک، میگرن شبکیه، میگرن دهلیزی، میگرن قاعدگی (از علائم سندرم پیش قاعدگی) و میگرن مزمن.
میگرن مزمن : میگرن مزمن به سردردی گفته می‌شود که 15 روز یا بیشتر در ماه به مدت بیش از سه ماه رخ می‌دهد، که ویژگی‌های سردرد میگرنی را حداقل در هشت روز در ماه دارد. طرح طبقه بندی فعلی میگرن مزمن را به عنوان یک زیرشکل جداگانه می شناسد زیرا ممکن است تشخیص دوره های جداگانه سردرد در بیماران مبتلا به سردردهای مکرر یا مداوم غیرممکن باشد. علاوه بر این، ویژگی های سردرد ممکن است روز به روز یا حتی در همان روز تغییر کند
میگرن چگونه درمان می شود؟
داروهای مختلفی وجود دارند که می توانند به درمان میگرن کمک کنند. پزشک کمک کند تا بهترین درمان را برای وضعیت خود پیدا کنید.
درمان به فرکانس، شدت و علائم میگرن بستگی دارد. بسیاری از افرادی که میگرن منظم را تجربه می کنند، به درمان حاد و پیشگیرانه احتیاج دارند:
درمان حاد شامل داروهایی می باشند که هنگام میگرن برای تسکین سریع درد مصرف می شود.
درمان پیشگیرانه به داروهایی اشاره دارد که می توان برای جلوگیری از میگرن در آینده به طور منظم (معمولاً روزانه) مصرف گردد.
درمان حاد : درد میگرن برای خلاص شدن از شر می تواند سخت باشد. اگر آن را در اولین نشانه حمله انجام دهید، به احتمال زیاد درمان می شود. برخی از افراد به طور مداوم قبل از سردرد میگرن هاله ای را تجربه می کنند. بنابراین، هاله می تواند به عنوان یک هشدار مطمئن مبنی بر اینکه سردرد میگرن در راه است ، باشد و باید سیگنال مصرف داروهای میگرن باشد. اگر هاله ای دریافت نکنید، بهتر است پس از شروع سردرد میگرن، در اسرع وقت دارو مصرف کنید.
تسکین دهنده درد : حملات میگرن خفیف ممکن است به تسکین دهنده های درد پاسخ دهد، که برخی از آنها بدون نسخه در دسترس هستند. این شامل:
آسپرین استامینوفن٬ داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
ایندومتاسین نیز با تجویز به عنوان یک شیاف در دسترس است. این ممکن است برای افرادی که در هنگام میگرن حالت تهوع دارند و نمی توانند داروهای خوراکی مصرف کنند٬ مفید باشد.
برخی از تسکین دهنده های درد نیز در ترکیب با کافئین در دسترس هستند که باعث می شود آنها در برابر میگرن موثرتر شوند. به عنوان نمونه، برخی از تسکین دهنده های درد حاوی ترکیبی از استامینوفن ، آسپرین و کافئین هستند. تسکین دهنده های درد اغلب برای حملات میگرن خفیف تا متوسط توصیه می شوند. با این حال ، آنها نباید بیش از حد مورد استفاده قرار گیرند ، زیرا این امر می تواند منجر به سردردهای بیش از حد دارو یا سردردهای مزمن روزانه شود. اگر درد شما به یک تسکین دهنده درد پاسخ می دهد، می توانید با هر حمله ، آن را ادامه دهید ، تا زمانی که بیش از یک یا دو بار در هفته آن را مصرف نکنید.
برای میگرن های شدیدتر، داروهای تجویزی وجود دارد که می تواند کمک کند. برخی، مانند داروهایی به نام تریپتان، به تسکین درد ناشی از حمله میگرن کمک می کنند. سایر داروهای تجویزی می توانند به کاهش حملات میگرنی کمک کنند.
تریپتان ها : اگر مسکن سردرد را کنترل نکند، اکثر ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی درمانی٬ دارویی را توصیه می کنند که مختص میگرن باشد (به این معنی که مکانیسم ایجاد میگرن را مختل می کند، نه اینکه فقط درد را هدف قرار دهد). این شامل دسته ای از داروها به نام تریپتان است. به عنوان مثال می توان به سوماتریپتان، زولمیتریپتان، ناراتریپتان، ریزاتریپتان، آلموتریپتان، التریپتان و فرواتریپتان اشاره کرد. تریپتان ها را می توان برای استفاده در خانه، محل کار و ... تجویز کرد و همگی به شکل خوراکی (قرص) در دسترس هستند. سوماتریپتان و زولمی تریپتان نیز به صورت اسپری بینی و سوماتریپتان به صورت تزریقی موجود است. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی می تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید کدام دارو و فرمولاسیون برای وضعیت شما بهترین است.
اگر همراه با میگرن خود حالت تهوع یا استفراغ شدید دارید، داروهایی نیز وجود دارند که می توانند به درمان آن کمک کنند
سعی نکنید میگرن های مکرر را به تنهایی با داروهای مسکن بدون نسخه درمان کنید. مصرف بیش از حد داروهای مسکن بدون نسخه در واقع می تواند باعث سردردهای بعدی شود.
درمان پیشگیرانه
درمان پیشگیری از میگرن ممکن است برای کسانی که سردردهای میگرنی مکرر دارند (مثلاً 4 سردرد در ماه) یا طولانی مدت (مثلاً 12 ساعت بیشتر) و آنهایی که باعث ناتوانی قابل توجه یا کاهش کیفیت می‌شوند، موثر نشان داده شود. اهداف درمان پیشگیرانه کاهش دفعات، شدت و مدت سردرد، بهبود پاسخگویی به درمان حملات حاد، و بهبود عملکرد کلی یا کاهش خطر اختلال عصبی است.
داروهای پیشگیرانه با دوز کم شروع می شوند و به تدریج دوز افزایش می یابد تا زمانی که فواید درمانی ایجاد شود. انتخاب از میان عوامل پیشگیرانه باید بر اساس ویژگی‌های خاص بیمار، شرایط همراه، عوارض جانبی دارو، هزینه دارو و ارزش‌ها و ترجیح بیمار، فردی باشد.
اقدامات غیردارویی که ممکن است برای پیشگیری از سردرد میگرنی مفید باشد شامل ورزش هوازی، بیوفیدبک، سایر اشکال تمرین آرام سازی، درمان های شناختی-رفتاری، طب سوزنی و تعدیل عصبی است.