مکمل های کاهش وزن؛ مزایا و معایب

طی چند دهه گذشته، چاقی در سطح جهان با سرعت نگران کننده‌ای افزایش یافته است. امروزه  بیش از 1.9 میلیارد بزرگسال (39٪) در سراسر جهان اضافه وزن دارند و بیش از 600 میلیون بزرگسال (13٪) چاق هستند.

همچنین پیش بینی شده است تا سال 2030 بیش از 60 درصد جمعیت جهان (3.3 میلیارد نفر) ممکن است دارای اضافه وزن یا چاقی باشند. افزایش شیوع اضافه وزن و چاقی خطر ابتلا به بسیاری از بیماریهای مزمن غیر واگیر مانند بیماریهای قلبی - عروقی، دیابت، اختلالات اسکلتی - عضلانی و چندین سرطان را افزایش داده است. 

کاهش وزن 5 تا 10 درصدی از طریق اصلاح سبک زندگی (رژیم غذایی و فعالیت بدنی) یا درمان‌های دارویی امکان پذیر است. یکی از رویکردها برای درمان چاقی، استفاده از داروهای ضد چاقی (گیاهی یا غیرگیاهی) به عنوان یک درمان کمکی برای کسانی است که تنها از طریق تغییر سبک زندگی می‌خواهند وزن خود را کاهش دهند. 

 

اکثر مکملهای کاهش وزن بدن از طریق سرکوب اشتها، تحریک سوخت چربی، تأخیر تخلیه معده و ... تأثیر خود را اعمال می‌کنند. با این حال، مکمل‌های ضد چاقی در طولانی مدت پاسخگو نیستند و با قطع درمان، دوباره وزن برمی‌گردد. در حالی که برخی از این مکملها هیچ گونه اثر مثبت بر وزن بدن ندارند، اما احتمالا برخی از آنها مزایایی داشته باشند. تقریباً بیشتر محصولات و ترکیبات موجود در بسیاری از داروهای ضد چاقی گیاهی هستند (77.4(%. و بیشتر آنها به شکل کپسول (36.0٪) هستند.

 

فایل صوتی زیر به کلیات قرص های کاهش وزن یا همان مکمل های کاهش وزن پرداخته شده است :

 

 

 

 

چای سبز (Green Tea)؛ نوشیدنی محبوبی است که در سراسر جهان مصرف می‌شود و دارای چندین فواید سلامتی است. یکی از رایج‌ترین ماده تشکیل دهنده مکملهای کاهش وزن است. چای سبز در برخی از مکمل های غذایی، اغلب به شکل عصاره چای سبز وجود دارد. اجزای فعال چای سبز که با کاهش وزن مرتبط هستند. چای سبز منبعی غنی از پلی‌فنولها به ویژه فلاوانولها و فلاوونولها است که تقریباً 30 درصد وزن برگ تازه را تشکیل می‌دهند. چای سبز باعث کاهش وزن بدن و کاهش توده چربی بدن می‌شود. چای سبز و اجزای آن ممکن است وزن بدن را با افزایش مصرف انرژی و سوخت چربی، کاهش لیپوژنز (یعنی ساخت چربی از گلوکز) و کاهش جذب چربی کاهش دهند. همچنین ممکن است باعث کاهش هضم و جذب کربوهیدرات شوند.

هیچگونه عوارض جانبی از مصرف چای سبز به عنوان یک نوشیدنی گزارش نشده است. برای عصاره چای سبز، بیشتر عوارض جانبی گزارش شده خفیف تا متوسط است و شامل حالت تهوع، یبوست، ناراحتی شکمی و افزایش فشار خون است.. همچنین شواهدی در انسان وجود دارد مبنی بر اینکه عصاره چای سبز ممکن است باعث آسیب کبدی شود، اگرچه مکانیسم اصلی آن به خوبی شناخته نشده است. در نتیجه بیان شده است که وقتی عصاره چای سبز با معده خالی مصرف شود، احتمال بروز مشکلات بیشتر است و بنابراین، مصرف عصاره چای سبز همراه با غذا برای به حداقل رساندن خطر احتمالی آسیب کبدی توصیه می‌شود. سایر محققان و متخصصان پزشکی استفاده از مکمل‌های غذایی حاوی عصاره چای سبز را فقط با احتیاط توصیه می‌کنند.

 

زنجبیل (Ginger)؛ یکی دیگر از مواد رایج در مکملهای ضد چاقی است و به طور قابل توجهی باعث کاهش وزن بدن می‌شود. زنجبیل در چربی‌ سوزی، هضم کربوهیدرات و ترشح انسولین نقش دارد. همچنین زنجبیل از استرس اکسیداتیو (شکلی از پیری سلولی) جلوگیری می‌کند و دارای خواص ضد التهابی و کاهش کلسترول و فشار خون نیز هست. حتی ممکن است آترواسکلروز، تجمع چربی خطرناک در شریانها را کاهش دهد.

 

* گارسینیا کامبوجیا (Garcinia Cambogia)، میوه‌ای که در سراسر آسیا، آفریقا رشد می‌کند. پالپ و پوست میوه آن حاوی مقادیر زیادی اسید هیدروکسی سیتریک (HCA) است، ترکیبی که برای مهار لیپوژنز، افزایش سنتز گلیکوژن کبدی، سرکوب مصرف غذا و کاهش افزایش وزن پیشنهاد شده است. گارسینیا کامبوجیا سنتز اسیدهای چرب و دریافت غذا را سرکوب میکند، و در نتیجه وزن بدن را کاهش میدهد. شواهد علمی محدودی برای اثربخشی طولانی مدت وجود دارد. عوارض جانبی خفیفی برای کامبوجیا گزارش شده است که شامل؛ علائم گوارشی، سردرد و علائم تنفسی فوقانی است.

 

کافئین(Caffeine)؛ بسیاری از مکملهای غذایی برای کاهش وزن، حاوی کافئین اضافه شده یا یک منبع گیاهی مانند گوارانا یا (Paullinia Cupana)، دانه های کولا (Cola nitida)، و یربا ماته یا چای پاراگوئه Yerba Maté (Ilex Paraguariensisis) است که به طور طبیعی حاوی کافئین است. چای سبز و سایر اشکال چای نیز حاوی کافئین هستند (بخش چای سبز را ببینید). برخی از برچسب‌های مکمل کاهش وزن، مقدار کافئین را در محصول اعلام نمی‌کنند و تنها مواد گیاهی را فهرست می‌کنند. در نتیجه، مصرف کنندگان ممکن است از وجود برخی از گیاهان یا موادی که حاوی کافئین و احتمالا سایر محرکها است، آگاه نباشند. کافئین فعالیتهای معده و کولون را افزایش می‌دهد و به عنوان یک ادرار آور عمل می‌کند. 

کافئین نیمه عمر حدود 6 ساعت دارد؛ سطح خون در عرض 15-45 دقیقه مصرف افزایش می یابد و حدود 60 دقیقه به اوج می رسد. کافئین همچنین ممکن است با افزایش سوحت چربی از طریق فعال شدن سمپاتیک سیستم عصبی مرکزی و افزایش از دست دادن مایع کمک کند. 

FDA  و اداره ایمنی مواد غذایی اروپا  (EFSA)برای بزرگسالان سالم، تا 400 میلی گرم در روز کافئین را توصیه می‌کند، در حالی که انجمن پزشکی آمریکا ت محدودیت 500 میلی گرم در روز در نظر گرفته است. برای مقایسه، یک فنجان قهوه حاوی حدود 85-100 میلی‌گرم کافئین است. 

 

 

 

گلوکومانان (Glucomannan)؛ گلوکومانان یک فیبر غذایی محلول است که از ریشه کنجاک (Amorphophallus konjac) مشتق شده است که می‌تواند تا 50 برابر وزن خود آب جذب کند. مانند صمغ گوار، گلوکومانان برای افزایش احساس سیری و طولانی‌تر شدن تخلیه معده با جذب آب در دستگاه گوارش پیشنهاد شده است. همچنین ممکن است جذب چربی و پروتئین در روده را کاهش دهد.

به نظر می‌رسد گلوکومانان اثرات مفیدی بر چربی‌ها و سطح گلوکز خون دارد، اما اثرات آن بر کاهش وزن متناقض است. اطلاعات کمی در مورد ایمنی طولانی مدت گلوکومانان وجود دارد. به نظر می‌رسد گلوکومانان برای استفاده کوتاه مدت به خوبی تحمل می‌شود، و دارای عوارض جانبی جزئی است، از جمله آروغ زدن، نفخ، مدفوع شل، نفخ، اسهال، یبوست و ناراحتی شکمی. 

 

دانه قهوه سبز (Green Coffee Bean)؛ دانه‌های گیاه قهوه (کافه عربی، کافه کانفورا، کافه روبوستا) تا زمانی که آنها را بو نداده اند، سبز هستند. در مقایسه با دانه های بو داده، دانه‌های قهوه سبز دارای سطوح بالاتر اسید کلروژنیک هستند، که  احتمالا به دلیل محتوای اسید کلروژنیک آن، با تنظیم آدیپوژنز مانع از تجمع چربی بدن می‌شود. عصاره قهوه سبز همچنین متابولیسم گلوکز را احتمالا با کاهش جذب گلوکز در روده، تعدیل می‌کند. 

در افراد دارای اضافه وزن، روزانه 180 یا 200 میلی‌گرم عصاره قهوه سبز به مدت 4 تا 12 هفته، اثر متوسط اما معنی دار بر وزن بدن دارد (میانگین کاهش وزن 2.47 کیلوگرم). عصاره قهوه سبز به نظر می رسد به خوبی تحمل می‌شود، اثرات نامطلوب گزارش شده شامل سردرد و عفونتهای دستگاه ادراری است. 

 

 

مکمل سوپرابیون فورمن مولتی ویتامین آقایان جهت افزایش متابولیسم حاوی ویتامین های گروه B برای کمک به متابولیسم چربی‌ها، کربوهیدرات ها و پروتئین‌ها می باشد و همچنین اسید آمینه متیونین و کارنیتین به سوخت چربی‎ها و کاهش وزن سالم کمک می‌کنند. و جینسینگ  داخل محصول فورمن، گیاه ریشه‌دار و مقوی است که در لاغری سریع نقش مهمی را ایفا می‌کند. این ماده به دلیل افزایش متابولیسم بدن، سوخت‌وساز کربوهیدرات‌ها، کاهش احتباس آب در بدن، افزایش انرژی و کاهش اشتها به کاهش وزن سریع کمک می‌کند.

 

 

چندین مطالعه اثرات نامطلوب بالقوه مرتبط با مکملهای کاهش وزن گیاهی و غیرگیاهی را نشان دادند. برای مثال، تحقیقات انجام شده توسط موسسه ملی بهداشت ایتالیا 46 عارضه نامطلوب مرتبط با محصولات گیاهی مورد استفاده برای کاهش وزن را شناسایی کردند، از جمله عوارض سیستم قلبی عروقی، سیستم عصبی مرکزی، واکنش‌های پوستی، گوارشی و کبدی. علاوه بر این، بسیاری از فرمولاسیون‌های گیاهی موجود از نظر اثربخشی و ایمنی، تحقیقات قوی روی آنها انجام نشده است. 

با توجه به محبوبیت فعلی مکملهای غذایی گیاهی، تعداد عوارض جانبی شناسایی شده ممکن است کم و ماهیت آنها خوش‌خیم به نظر برسد. این ممکن است نشان دهد که مکملهای غذایی گیاهی نسبتاً ایمن هستند (در مقایسه با داروهای تجویزی). از طرف دیگر، احتمالا عوارض جانبی کمتری در مکملهای گیاهی گزارش شده است. اما مهمترین سؤال برای تصمیم گیری بالینی صرفاً به عوارض جانبی گزارش شده برای هر مکمل غذایی گیاهی مربوط نمی‌شود، بلکه به نسبت خطر به فایده مربوط می‌شود. برخی از مکمل‌های گیاهی کاهش وزن برای اثربخشی در آزمایش‌های بالینی آزمایش شده‌اند، اما برای اکثر مکمل‌هایی که در بازار هستند، چنین داده‌هایی در دسترس نیست. تلاشهای پژوهشی برای پاسخ به این سوال باید بیشتر شود. در همین حال، میتوان به بیماران اطلاع داد این تفکر که مکملهای غذایی گیاهی طبیعی بوده و در نتیجه بدون خطر هستند اشتباه است!

 

گاهی مواد معدنی که برای سلامت بدن ضروری هستند میتوانند در کنترل وزن بدن نیز مفید باشند، ترکیباتی مانند؛

 

کلسیم (Calcium): کلسیم یک ماده معدنی ضروری است که در استخوان ها و دندان ها ذخیره می شود. چندین مطالعه مصرف بیشتر کلسیم را با وزن کمتر یا افزایش وزن کمتر در طول زمان مرتبط می‌دانند. دو توضیح برای آن ارائه شده است که عبارتنداز: اول، مصرف زیاد کلسیم ممکن است غلظت کلسیم در سلولهای چربی را با کاهش تولید هورمون پاراتیروئید و شکل فعال ویتامین دی کاهش دهد. کاهش غلظت کلسیم درون سلولی، به نوبه خود، ممکن است تجزیه چربی را افزایش داده و از تجمع چربی در این سلولها جلوگیری کند. دوم، کلسیم موجود در غذا یا مکمل‌ها ممکن است به مقادیر کمی چربی رژیم غذایی در دستگاه گوارش متصل شده و از جذب این چربی جلوگیری کند. محصولات لبنی ممکن است دارای ترکیباتی باشند که حتی بیشتر از اثر کلسیم به تنهایی، بر وزن بدن تأثیر میگذارد. به عنوان مثال، پروتئین و سایر اجزای محصولات لبنی ممکن است هورمونهای تنظیم کننده اشتها را تعدیل کنند. 

ید (Iodine): بسیاری از مردم فکر می‌کنند که نمی توانند وزن کم کنند زیرا به اندازه کافی ورزش نمی‌کنند یا مواد غذایی مناسبی نمی‌خورند. حقیقت این است که موادی در بدن وجود دارد که باعث تأخیر در کاهش وزن می‌شود. یکی از این دلایل با کم کاری تیروئید و کمبود ید مرتبط است. در حالی که دریافت ید کافی در رژیم غذایی مهم است، بسیاری از مردم متوجه نیستند که از کمبود ید رنج می برند. آنها ممکن است احساس بد خلقی و افسردگی، تنبلی و اضافه وزن داشته باشند، اما ممکن است تصور نکنند که اینها علائم کم کاری غده تیروئید است. 

مصرف ید در دوزهای زیاد توصیه نمی‌شود. همچنین بزرگسالان نباید ید را برای مدت طولانی مصرف کنند. دوزهای بالاتر از UL 1100 بدون توصیه پزشک می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند. همچنین کودکان در سنین 1 تا 3 سال نباید بیش از 200 میکروگرم در روز مصرف کنند.

 

کروم (Chromium): کروم  یک ماده معدنی ضروری است که باعث عمل انسولین می‌شود. پزشکان مصرف کافی برای کروم 20 تا 35 میکروگرم در روز برای بزرگسالان غیر باردار و غیر شیردهی را توصیه کرده است. میزان کم کروم در بدن ممکن است باعث اختلال در تحمل گلوکز و دیابت نوع 2 شود. محققان بیان کردند که مکمل‌های کروم، باعث کاهش توده عضلانی و افزایش از دست دادن چربی شوند. همچنین این مکمل‌ها ممکن است مصرف غذا، سطح گرسنگی و تمایل به چربی را کاهش دهند، اگر چه تحقیقات علمی در مورد این اثرات ناقص هستند.

عوارض جانبی کروم شامل مدفوع شل، سردرد، ضعف، تهوع، استفراغ، یبوست، سرگیجه وکهیر و راش است. البته لازم به ذکر است که این عوارض در صورت مصرف زیاد کروم به وجود می‌آید. 

 

پروبیوتیک: میکروبیوتای انسانی (میکروارگانیسم های موجود در سراسر دستگاه گوارش) که تا 10 برابر از سلولهای انسانی بیشتر است، نقش های بی شماری در سلامت انسان دارد. اگرچه میکروب ها در سراسر بدن انسان یافت می شوند، اکثریت قریب به اتفاق در روده بزرگ ساکن هستند. میکروبیوتای روده نقش مهمی در استخراج مواد مغذی و انرژی از غذا دارد. دستکاری میکروبیوتای روده به عنوان روشی برای پیشگیری یا درمان چاقی در انسان پیشنهاد شده است و پروبیوتیک ها ممکن است راهی برای انجام این امر ارائه دهند. پروبیوتیک ها در غذاها مانند برخی از ماست ها و همچنین مکمل های غذایی وجود دارند. انواع مختلف پروبیوتیک‌ها شامل لاکتوباسیلوس، استرپتوکوک و بیفیدوباکتریوم هستند که همگی اثرات بسیار متفاوتی در بدن دارند.

عوارض جانبی پروبیوتیک ها معمولا جزئی هستند و شامل علائم گوارشی مانند گاز هستند. برای افرادی که دارای عملکرد ایمنی ضعیفی یا سایر بیماری‌های زمینه‌ای جدی هستند، سازمان جهانی گوارش (WGO) توصیه می‌کند که مصرف پروبیوتیک‌ها را به زمانی که اثربخشی آنها ثابت شده‌اند محدود کنند.