ضرورت و مصرف کلسیم در کودکان

همه ما می دانیم کلسیم ماده‌ای مغذی است که به استحکام استخوان‌ها کمک می‌کند. حقیقت این است تنها یک فرصت برای تشکیل استخوان‌های قوی وجود دارد، آن هم زمانیکه کودک و نوجوان هستیم. 
به همین دلیل تصمیم گرفتیم در مطلبی جداگانه اهمیت و نقش کلسیم در حفظ رشد و سلامت کودکان را بررسی کنیم. موضوعاتی که در این مقاله بحث خواهیم کرد:

• چرا کلسیم برای فرزند شما مهم است ؟
• نوزادان و کودکان به چه میزان کلسیم احتیاج دارد؟
• چرا کودکان در کنار کلسیم، نیاز به ویتامین دی هم دارند؟
• ذخیره کلسیم در بدن به چه عواملی بستگی دارد؟
• کمبود کلسیم در کودکان باعث چه بیماری می شود؟

چرا کلسیم برای فرزند شما مهم است ؟

کودکانی که به اندازه کافی کلسیم دریافت می‌کنند زندگی بزرگسالی خود را با استخوان‌های قوی‌تری شروع می‌کنند. همچنین این روند آنها را  در برابر تخریب بافت استخوانی در آینده محافظت می‌کند. 

چگالی استخوانی هنگام کودکی به  تدریج افزایش می یابد تا به مقدار بیشینه خود برسد. سطح چگالی استخوانی شکل گرفته طی دوران کودکی و نوجوانی و میزان بازجذب و از دست دادن مواد معدنی که باعث کاهش چگالی استخوان می شود بیشینه جرم استخوانی و تحلیل استخوانی متعاقب آن، مؤلفه های مهمی در ابتلا به پوکی استخوان در بزرگسالی هستند
شواهد علمی این یافته را تایید می‌کند که دریافت کلسیم در دوران کودکی و بزرگسالی بسیار مهم است و مصرف کافی کلسیم در این دوره از زندگی سبب داشتن تعادل کلسیم مثبت، تراکم معدنی استخوان مناسب برای استحکام بافت استخوانی و کاهش خطر شکستگی و پوکی استخوان در سالهای بعد می‌شود.

در دوران کودکی، یکی از مهمترین خطرات تغذیه‌ای، عادتهای غذایی بد هستند از جمله حذف وعده‌های غذایی، خوردن مقدار زیادی از غذاهای فرآوری شده و پیروی از رژیم‌های غذایی ترند و بدون ارزش غذایی، که باعث جذب ناکافی کلسیم و در نتیجه مشکلات رشد در کودکان و نوجوانان می‌شود. کلسیم در بسیاری از غذاها وجود دارد، اما شیر و فرآورده‌های لبنی مانند ماست، پنیر و کره از بهترین منابع کلسیم (حدود 1150 میلی‌گرم در لیتر) هستند که بیشتر در دسترس بوده و به راحتی توسط بدن جذب می‌شوند. همچنین کلسیم در بعضی از سبزیجات مانند آرد، لوبیا، تخم مرغ و ماهی نیز وجود دارد.
درک نیاز به کلسیم برای گروه های سنی مختلف، توجه به نیازهای فیزیولوژیک مختلف در طول دوره رشد را می‌طلبد. به عنوان مثال، در ماه اول زندگی، مکانیسم های نظارتی که سطح کلسیم سرم را حفظ می‌کنند ممکن است در بعضی از نوزادان سالم کافی نباشد و هیپوکلسمی (افت کلسیم خون) علامتی ایجاد شود. با این حال، به طور کلی، هیپوکلسمی در کودکان و نوجوانان سالم شایع نیست و نیاز اصلی کلسیم در رژیم غذایی معدنی شدن استخوان را تقویت میکند.

نوزادان و کودکان به چه میزان کلسیم احتیاج دارد؟

همه افراد در مراحل مختلف زندگی به مقادیر مختلفی از کلسیم احتیاج دارند. بهتر است کودکتان بیشتر کلسیم مورد نیاز خود را از مواد غذایی دریافت کنند. اگر این امکان پذیر نباشد، پزشک مصرف مکمل های کلسیم را پیشنهاد کند.

اطلاعات کمی در مورد نیازهای کلسیم کودکان قبل از بلوغ در دسترس است. حفظ کلسیم در کودکان نو پا تسبتاً کم است و با نزدیک شدن به بلوغ به آرامی افزایش می‌یابد. بیشتر اطلاعات موجود نشان می دهد که میزان کلسیم در حدود 800 میلی گرم در روز باعث ذخیره کافی مواد معدنی استخوان در کودکان پیش از بلوغ می‌شود.
بیشتر تحقیقات درمورد نیاز کودکان به کلسیم مربوط به سال های 9 تا 18 سال است. راندمان جذب کلسیم در دوران بلوغ افزایش می‌یابد و اکثر تشکیل استخوان در این دوره اتفاق می‌افتد.  براساس مطالعات، برای اکثر کودکان سالم در این محدوده سنی، حد نرمال کلسیم با دریافت روزانه 1200 تا 1500 میلیگرم حاصل می‌شود. یعنی در مقادیر بالاتر از این میزان تقریبا کلسیم اضافی دفع می‌شود و مورد استفاده بدن قرار نمی‌گیرد.
توصیه های جهانی در مورد  مصرف کلسیم کاملا به سن، جنس و توجه به برخی از عوامل ژنتیکی و محیطی بستگی دارد. بر این اساس گزارشات رسمی آکادمی ملی پزشکی آمریکا (IOM)، سازمان غذا و کشاورزی آمریکا(FAO) و بورد ملی تغذیه آمریکا (FNB) اهمیت مصرف کلسیم دوز بالا برای افزایش تراکم  مواد معدنی استخوان توصیه می‌کنند.

• نوزادان کوچک تر از 6 ماه نیاز به 200 میلی گرم کلسیم در روز دارند.
• نوزادان 6 تا 11 ماهه به 260 میلی گرم در روز نیاز دارند.
• کودکان 1 تا 3 ساله به 700 میلی گرم کلسیم در روز(3-2 وعده) نیاز دارند.
• بچه های 4 تا 8 ساله به 1000 میلی گرم کلسیم در روز(3-2 وعده) نیاز دارند.
• کودکان و نوجوانان 9 تا 18 ساله به 1300 میلی گرم کلسیم در روز(4 وعده) نیاز دارند.

چرا کودکان در کنار کلسیم، نیاز به ویتامین دی هم دارند؟

افراد به ویتامین D برای کمک به جذب کلسیم توسط بدن نیاز دارند. بدون آن، کلسیم نمی‌تواند به اندازه کافی جذب شده و در استخوان‌ها ذخیره شود و منجر به معدنی و مستحکم شدن استخوان گردد (بدون حضور ویتامین D تنها 15-10 درصد از کلسیم قابل جذب است).
ویتامینD در اغلب غذاهایی که بچه ها می‌خورند وجود ندارد. به همین دلیل، پزشکان اغلب مکمل های ویتامین دی را توصیه می کنند. کودکانی که تنها با شیر مادر تغذیه می‌شوند حتما به مکمل ویتامینD  احتیاج دارند.

مقدار جذب کلسیم در سنین رشد یکی از چند فاکتور مهم برای رسیدن به حداکثر توده استخوانی است.سرعت رسوب کلسیم در استخوان متناسب  با سرعت رشد آن می باشد. در پاسخ به تغییرات غلطت پلاسمایی کلسیم، جذب کلسیم از دستگاه گوارش با ترشح ادراری و جذب کلسیم از استخوان تغییر می یابد.
فاکتور های غذایی که در جذب کلسیم موثر هستند. شامل چربی (جذب را کاهش می دهد)، پروتئین و فسفر(هر جذب را افزایش می دهند) می باشند.

 از بدو تولد تا سن 30 سالگی حدود 150 میلی‌گرم کلسیم بصورت روزانه در سیستم اسکلتی ذخیره می‌شود، در طول بلوغ (30-50سال) میزان جذب کلسیم متغیر است و به کلسیم دریافتی بستگی دارد، و در سن سالمندی (بالای 50 سال) تعادل کلسیم منفی می‌شود و بیشتر احتمال دارد که استخوان‌ها کلسیم از دست بدهند.

کمبود کلسیم در کودکان باعث چه بیماری می شود؟

هومئوستاز کلسیم بطور موثر می‌تواند حتی با رژیم‌های غذایی که بنظر می‌رسد جذب کلسیم روده را مختل می‌کند، با کمبود کلسیم سازگار شود. با این حال مصرف بسیار کم کلسیم (کمتر از 200 میلی گرم در روز) خطر ابتلا به راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان را افزایش می‌دهد.

در دریافت کلسیم کمتر از میزان توصیه شده، سیستم اسکلتی بدن ممکن است به اندازه کافی کلسیم دریافت نکند و همچنین ممکن است حداکثر توده استخوانی شکل نگیرد.
دریافت کم کلسیم رژیم غذایی به طور معمول به عنوان یک نتیجه از رژیم غذایی محدود در محصولات لبنی، حاوی مقادیر زیادی فیتات ها و اگزالات است که باعث کاهش فراهمی زیستی کلسیم می شود، مشاهده می‌شود. مصرف کلسیم بسیاری از کودکان یک سوم تا نیمی از میزان دریافتی توصیه شده برای کودکان ساکن در کشورهای توسعه یافته است، اما عواقب این میزان مصرف کم به دلیل محدودیت مطالعات انجام شده در این مناطق درک نمی‌شود.

بنظر می‌رسد که بدن از طریق کاهش دفع کلیوی کلسیم و افزایش جذب روده‌ای بطور بسیار مناسب با این کاهش دریافت کلسیم سازگار می‌شود. با این وجود کمبودهای شدید کلسیم یا ویتامین D  می‌تواند منجر به ریکتزهای غذایی شود و کمبود کلسیم در رژیم غذایی در ارتباط با کمبود ویتامین D به صورت هم افزایی برای تشدید پیشرفت ریکتزها عمل می‌کند. مکمل کلسیم در کودکان کشورهای در حال توسعه باعث افزایش تراکم توده استخوانی می‌شود.

منبع

مقاله علمی؛ Calcium Requirements of Infants, Children, and Adolescents

مقاله علمی؛ Dietary Calcium Intake in Sample of School Age Children

مقاله علمی؛ Calcium and Vitamin D in Children

مقاله علمی؛ مقایسه تاثیر تمرینات تحمل وزن و مکمل غذایی کلسیم بر تراکم استخوان های ستون فقرات کودکان پیش دبستانی

مقاله علمی؛ غنی سازی مواد غذایی با کلسیم