علت سندرم پای بیقرار چیست؟+ 4 روش موثر در درمان آن

سندرم پای بیقرار (RLS) یا به اصطلاح علمی آن بیماری ( Willis-Ekbom (WED) )، یک اختلال حرکتی مربوط به خواب است که با تمایل اغلب ناخوشایند یا آزاردهنده به حرکت دادن پاها مشخص می‌شود.

که معمولا برای مبتلایان باعث ایجاد یک حالت عصبی می شود و نهایتا به دنبال راهی برای درمان این سندرم می گردند.

در این مطلب نیز سعی شده تا ابتدا به علت سندرم پای بیقرار و سپس به بررسی دقیق روش های درمانی آن بر اساس مطالعات علمی انجام شده پرداخته شود 

در انتهای این مطلب شما یک روش درمانی مناسب سندرم پای بیقرار (RLS) را خواهید یافت 

با با همراه باشید.

میزان شیوع سندرم پای بی قرار 

 همانطور که در ابتدا گفته شد، سندرم پای بیقرار یک اختلال حرکتی مربوط به خواب است که در  دوره های بی‌تحرکی، به ویژه در عصرها، و به طور موقت با حرکت تسکین می‌یابد. در طول خواب، بیشتر بیماران مبتلایان حرکات مشخص اندام دارند که این حرکات را اصطلاحا  (PLMS) می گویند.
سندرم پاهای بی قرار (RLS) از نظر شدت در 5 تا 15 درصد بزرگسالان در مطالعاتی که انجام شده  است، رخ می‌دهد. تخمین میزان RLS از نظر بالینی کمتر است (2 تا 3 درصد)، می باشد
اغلب میزان شیوع سندرم پای بیقرار در زنان بیشتر از مردان گزارش شده و به نظر می‌رسد علت آن مربوط به افزایش شیوع RLS در دوران بارداری است و همینطور هنگام مقایسه زنان غیرباردار با مردان تفاوتهای جنسی کم است. البته این سندرم می‌تواند در تمام طول عمر رخ دهد و بیشتر مطالعات نشان می‌دهد شیوع آن با افزایش سن بالا می‌رود. به همین دلیل در کودکان حدود 50 درصد کمتر از بزرگسالان می باشد.

در فایل صوتی زیر می توانید با سندروم پای بیقرار بطور کلی آشنا شوید :

علت سندرم پای بیقرار(RLS) چیست؟

در بیشتر موارد علت این سندرم ناشناخته است  با این حال، RLS یک مؤلفه ژنتیکی دارد و در خانواده‌هایی یافت می‌شود که شروع علائم قبل از 40 سالگی است. شواهد علمی نشان می‌دهد که میزان کم آهن در مغز می تواند باعث ایجاد سندرم پای بیقرار شود.
شواهد قابل توجهی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد که RLS مربوط به اختلال در عملکرد یکی از بخشهای مغز است که حرکت را کنترل کرده (به نام گانگلیون پایه) و از ماده شیمیایی دوپامین مغز استفاده می‌کند. دوپامین برای تولید فعالیت و حرکت عضلانی هدفمند مورد نیاز است. اختلال در این مسیرها به طور مکرر منجر به حرکات غیرارادی می‌شود. 

علی رغم توجه ویژه‌ای که به علت ژنتیکی سندرم پای بیقرار (RLS) می شود، بسیاری از بیمارانی که به RLS مبتلا هستند الگوی ژنتیکی قابل شناسایی ندارند.
شایع ترین علت ایجاد سندرم پای بیقرار ارتباط آن با کمبود آهن در بدن ، نارسایی کلیه، نوروپاتی، آسیب شناسی نخاع، بارداری، مولتیپل اسکلروزیس(ام اس MS) و احتمالاً بیماری پارکینسون (PD) و لرزش است. 

بطور کلی می توان علل سندرم پای بی قرار را می توان در عوامل زیر خلاصه کرد؛

• مرحله نهایی بیماری کلیه و همودیالیز
• کمبود آهن
• بارداری، به خصوص در سه ماهه آخر در بیشتر موارد علائم معمولاً طی 4 هفته پس از زایمان از بین میروند.

• داروهای خاص؛ مانند داروهای ضد تهوع و استفراغ (به عنوان مثال پروکلرپرازین یا متوکلوپرامید)، داروهای ضد روان پریشی (به عنوان مثال، مشتقات هالوپریدول یا فنوتیازین)،

• داروهای ضد افسردگی؛ که باعث افزایش سروتونین می‌شوند (به عنوان مثال، فلوکستین یا سرترالین) و برخی از داروهای ضد سرماخوردگی و آلرژی. آنتی هیستامین‌های قدیمی (به عنوان مثال، دیفن هیدرامین)

• کمبود خواب و بطور کلی اختلالات خواب مانند آپنه خواب نیز ممکن است علائم را در برخی افراد تشدید یا تحریک کند

• نوروپاتی (آسیب به اعصاب محیطی)

• مصرف بیش از حد الکل، نیکوتین و کافئین

علائم سندرم پای بیقرار (RLS)

علائم مهم سندرم پاهای بیقرار (RLS)، اغلب ناخوشایند و یا آزاردهنده برای حرکت دادن پاها (و گاهاً بازوها) است. این علائم در طی دوره‌های عدم فعالیت ظاهر می‌شود، بیشتر عصرها وجود دارد و با حرکت به صورت موقت برطرف می‌شود. معمولاً در عمق پاها، اغلب بین زانو و مچ پا احساس می‌شود.
توصیف احساسی که افراد در این سندرم دارند دشوار است و توصیفات میتواند کاملا متنوع باشد. رایج‌ترین اصطلاحاتی که افراد مبتلا به RLS برای توصیف علائم بکار می‌برند عبارتند از: نیاز به حرکت، سوزن سوزن شدن، بیقراری، گرفتگی، کشش، حس اینکه چیزی روی پاها میخزد، ناراحتی، احساس درد و خارش. بطور معمول این احساسات عمقی هستند تا سطحی.
برای بیمارانی که در توصیف علائم خود مشکل دارند، پرسیدن سوالاتی که سایر جنبه‌های اصلی علائم RLS را هدف قرار می‌دهند می تواند مفید باشد:

•  آیا این علامت باعث می‌شود که پاهای خود را حرکت دهید؟
•  آیا علائم هنگام حرکت بهتر است؟
•  آیا علائم در عصر یا شب بدتر است؟

احساس RLS ناخوشایند است، اما لزوماً دردناک نیست. بیماران معمولاً انکار می‌کنند که علائمشان همراه با سوزش یا سوزن سوزن شدن است که معمولاً در نوروپاتی‌ها تجربه می‌شود، اگرچه درد نوروپاتیک و RLS می‌توانند همزمان باشند. توجه داشته باشید که سندرم پای بیقرار نباید با گرفتگی عضلات پا در خواب اشتباه گرفته شود.
اساساً همه بیماران گزارش می‌دهند که راه رفتن و سایر حرکات باعث بهبود علامت گذرا می‌شود. این موارد شامل مالش یا فشار، کشش و استفاده از آب گرم یا سرد است. به عنوان یک قاعده کلی، محرک های حسی شدید و همچنین شرایط شناختی یا عاطفی فعال کننده، علائم RLS را کاهش می دهند.

علائم موقت
انتخاب روش درمانی- در بیماران با علائم خفیف یا متناوب، درمان های غیر دارویی ممکن است برای تسکین علائم کافی باشد. در سایر بیماران، علائم بالینی به اندازه‌ای رخ نمی‌دهند که نیاز به درمان روزانه داشته باشند اما با وجود این، علائم ناتوان کننده هستند. برای چنین بیمارانی، ما پیشنهاد میکنیم از لوودوپا یا یک آگونیست دوپامین بر اساس نیاز استفاده کنید، با درک اینکه آگونیست های دوپامین ممکن است تنها دو ساعت پس از مصرف خوراکی مؤثر باشد. در حالی که این روش به طور سیستماتیک در آزمایشات بالینی مورد مطالعه قرار نگرفته است  اما تجربه بالینی نشان می‌دهد که این یک درمان منطقی است.

علائم دائمی مزمن
سندرم پاهای بیقرار مزمن مداوم (RLS) که بطور مکرر رخ داده و دردسرساز است و نیاز به درمان روزانه دارد، علائم آن به طور متوسط حداقل دو بار در هفته رخ می‌دهد و منجر به ناراحتی متوسط یا شدید می‌شود.

عوارض سندرم پای بیقرار

از پیامدهای رایج RLS میتوان به بی خوابی در شروع خواب، بیداری شبانه، افسردگی و اضطراب اشاره کرد. سایر ویژگیهای بالینی معمول در RLS شامل تمایل علائم به بدتر شدن به تدریج با افزایش سن  بهبود با درمانهای دوپامینرژیک، سابقه خانوادگی مثبت یا مطالعه خواب حرکات دوره‌ای اندام هنگام خواب است.

نحوه تشخیص‌ سندرم پای بیقرار

سندرم پاهای بیقرار (RLS) و حرکات دوره‌ای اندام (PLMS) را باید از دلایل مختلف احساسات یا حرکات غیرطبیعی پاها تشخیص داده شود.
سندرم پاهای بی قرار  یک تشخیص بالینی است که باید در بیمارانی مشکوک شد که از اجبار به حرکت دادن پاها هنگام خوابیدن در تخت یا نشستن شکایت دارند، خصوصاً اگر این علائم غالباً در عصرها بروز کند. این تشخیص توسط معاینه و ارزیابی پزشک انجام می‌شود و به آزمایش اضافی نیاز ندارد، به جز ارزیابی میزان ذخیره آهن در همه بیماران و اوره خون ازت و کراتینین در صورت وجود اورمیا. هر داروی بالقوه مسبب یا تشدید کننده باید شناسایی شود.
 

درمان سندرم پای بیقرار (RLS)

انتخاب روش درمانی مناسب به عوامل مختلفی از جمله شدت بیماری، سن بیمار، بیماریهای همراه (به عنوان مثال، درد، افسردگی، اضطراب، سابقه اختلالات کنترل تکانه)، عوارض جانبی دارو و ترجیحات بیمار بستگی دارد. اهداف درمان شامل؛ کاهش یا از بین بردن علائم RLS و بهبود عملکرد روزانه، خواب و کیفیت زندگی است.

مدت زمان درمان: RLS غالباً یک بیماری مادام العمر است  اما مدت زمان بهینه و ایمن درمان دارویی به خوبی مشخص نشده است. بیشتر اطلاعات پشتیبانی شده بر اساس مطالعات نسبتاً کوتاه (≤ 12 هفته) است.

مصرف آهن و درمان سندرم پای بیقرار

قبل از مصرف آهن حتما باید ذخایر آهن در بدن بررسی شود.  این مصرف آهن میتواند بصورت آهن خوراکی و در مواقع کمبود شدید آهن، بصورت تزریقی باشد.

علائم سندرم پای بیقرار معمولاً به آهستگی به آهن خوراکی پاسخ می‌دهد و بهبود علائم ممکن است چندین ماه پس از شروع آهن خوراکی طول بکشد ولی در مقابل پاسخ به آهن تزریقی سریعتر است و بسیاری از بیماران ظرف چند روز پس از تزریق، به ویژه بیماران مبتلا به فقر آهن، پاسخ می‌دهند. 

**برای اطلاعات بیشتر در مورد مکمل های آهن مقاله زیر را بخوانید**

نحوه مصرف مکمل های آهن

درمان غیردارویی سندرم پای بیقرار

در بیماران با علائم خفیف درمانهای غیر دارویی ممکن است برای تسکین علائم کافی باشد. در بیمارانی که علائم شدیدتری دارند، بهتر است اقدامات غیر دارویی بررسی شود زیرا ممکن است نیاز به دارو را محدود کند.

مصرف منیزیم و درمان سندرم پای بیقرار
 

آیا منیزیم می تواند به درمان سندرم پای بی قرار RLS کمک کند؟

یک مطالعه معتبر نشان می‌دهد که موارد خاصی از سندرم پای بیقرار ممکن است به دلیل کمبود منیزیم ایجاد شود و مصرف مکمل های منیزیم می‌توانند علائم RLS را کاهش دهند. منیزیم گاهی اوقات به عنوان یک درمان طبیعی یا جایگزین استفاده می‌شود، به ویژه هنگامی که علت این بیماری به دلیل کمبود منیزیم در این بیماری نتشخیص داده می شود.
به عقیده محققین منیزیم باعث می‌شود عضلات (ماهیچه ها) راحت‌تر شل شوند که  می تواند به دلیل توانایی منیزیم در مسدود کردن کلسیم باشد، که به تنظیم اعصاب و عضلات کمک می ‌کند به جای اینکه اجازه دهد کلسیم اعصاب را "فعال" کند. اگر منیزیم کم باشد، کلسیم مسدود نمی‌شود و اعصاب بیش از حد فعال می‌شوند و باعث انقباضات عضلانی می‌شوند. و همچنین یک مطالعات علمی دیگری نیز  نشان داند که منیزیم می تواند باعث بهبود بی خوابی ناشی از سندرم پای بیقرار شود.

مصرف ویتامین ها و درمان سندرم پای بیقرار

فولات(ویتامین B9) با افزایش جریان خون (گردش خون) می تواند علائم سندرم پای بیقرار را بهبود بخشد و همینطور یکی دیگر از گروه ویتامین گروه ب، ویتامین ب12 نیز به طور مستقیم با این سندرم در ارتباط بوده و مصرف آن برای درمان پای بی قرار در مطالعات علمی موثر گزارش شده است.
 

مکمل ها جهت رفع بهبود علائم سندرم پای بیقرار

با توجه به مطالعات انجام شده و تاثیر مثبت گروه ویتامین ب بخصوص ویتامین ب6 و همینطور ماده معدنی منیزیم ذر رفع گرفتگی و بهبود سندرم پای بی قرار، مکمل منیزیم با ویتامین ب6 هستند می توانند ترکیبات مفیدی برای کنترل و کاهش این علائم باشند.

درمان با ایجاد تغییر سبک زندگی برای سندرم پای بیقرار 

روش های درمانی دیگری نیز وجود دارد که به بهوبد علائم این سندرم کمک می کند مانند ورزش منظم، کاهش مصرف کافئین، برای تسکین علامتی (پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، ماساژ پا، همودیالیز روزانه کوتاه برای بیماران مبتلا به بیماری کلیه) و بطور کلی 
اجتناب از عوامل تشدید کننده: کمبود خواب باعث تشدید علائم سندرم پاهای بیقرار (RLS) در بسیاری از بیماران می‌شود. ارزیابی و درمان سایر علل اختلال در خواب (مانند آپنه انسدادی خواب) زیرا درمان احتمالا علائم RLS را بهبود می‌بهشد.
قطع مصرف داروهای ضد افسردگی همیشه ممکن است بدون ایجاد آسیب به بیمار امکان پذیر نباشد. در صورت لزوم داروهای ضد افسردگی، علائم RLS ثانویه معمولاً به همان روش RLS اولیه قابل درمان است. بوپروپیون یک داروی ضد افسردگی جایگزین است که ممکن است کمتر احتمال بروز یا بدتر شدن علائم RLS داشته باشد.